Τελ ελ Αμάρνα

Τοποθεσία της Άνω Αιγύπτου, όπου βρίσκονται τα ερείπια της πόλης, που έχτισε ο φαραώ Αχενατόν προς τιμήν του θεού Ατόν, του ηλιακού δίσκου. Η πόλη καταστράφηκε λίγα χρόνια αργότερα στα χρόνια του φαραώ Χαρεμχάμπ από φανατικούς οπαδούς του ιερατείου, οι οποίοι αντιδρούσαν στην ανανεωτική προσπάθεια του Αχενατόν. Η πόλη, που ήταν πρωτεύουσα της Αιγύπτου στα χρόνια του Αχενατόν, λέγεται, ότι φιλοξένησε και Μινωίτες καλλιτέχνες. Η ταχύτητα της καταστροφής της και η θέση της σε μια ζώνη της ερήμου έσωσαν τα κτίριά της περισσότερο από όσο εκείνα των Θηβών ή της Μέμφιδας. Βρέθηκαν ένας μεγαλοπρεπής ναός του Ατόν (Ήλιου), βασιλικά ανάκτορα και αρχοντικές κατοικίες, ιδιωτικές επαύλεις με κήπους, συνοικίες κατοικίες για εργάτες. Στο σπίτι του γλύπτη Τούθμωσι βρέθηκαν πολλά έργα με εξαιρετικό ενδιαφέρον, μεταξύ των οποίων το περίφημο κεφάλι της βασίλισσας Νεφερτίτι. Η τέχνη της Τ. ελ Α., καθαρά ρεαλιστική, αντανακλά τις πολιτικές και αισθητικές αντιλήψεις του πρωτοπόρου φαραώ. Για πρώτη φορά στα φαραωνικά χρονικά –και για τελευταία– οι καλλιτέχνες εμπνέονται και από την οικογενειακή ζωή του βασιλιά, που δεν διαφέρει από αυτή των θνητών υπηκόων του. Τα φυσιολατρικά εξάλλου θέματα των τοιχογραφιών θυμίζουν εκείνα της Κνωσού. Ο φαραώ Αχενατόν, που κατήργησε με βασιλικό διάταγμα τους θεούς και υιοθέτησε μόνο τη λατρεία του Ήλιου ως ζωοδότη, κοινοποίησε και διάταγμα προς τους καλλιτέχνες με καθαρά ρεαλιστικό υπόβαθρο στο οποίο ανάμεσα στα άλλα, έγραφε: «... και τον βασιλιά σας θα τον εικονίζετε όπως είναι: κοιλαρά». Αναθηματική στήλη, αφιερωμένη στον θεό Ήλιο, από την Τελ-ελ-Αμάρνα.